Wat een avond
Dat de bronst begonnen is, gezien de drukte op de Veluwe, zal dat weinigen onder ons ontgaan zijn, Maar wat dit jaar opvalt is, niet op elke plaats op de Veluwe is de bronst evengoed te horen. Op veel plaatsen lijk het de herten niet te lukken te gaan burlen. De éne mens zegt, "te warm", de ander weer, "er zijn te weinig herten", weer een ander zegt, "het is de wolf". Wat waar is blijft de vraag. Warm is het de afgelopen jaren meer geweest dan dit jaar, dus dat is uit te sluiten. De avonden waren koel, zelfs een enkele nachtvorst in de ochtenduren. Te weinig herten sluiten we ook uit, want er zijn er genoeg. Nee, dat is het niet. De wolf dan? We weten het niet. Dat laat zich enigsinds raden. Wel weten we dat er wel vaken zo'n bronst is geweest. Weinig actief burlen. Maar het beslaan van de drachtige hinden gaat gewoon door. Dus, wolf of niet, het is dit jaar een rustige burl-bronst. gebied heen. Sommige hadden het zefs nog nooit gehoord of nog nooit ze beleeft. 

Een belevenis.
Plotseling kwam er een rotte wilde zwijnen, tot kort achter de stoeltjes, hun avondkorstje halen. Totdat ze erg dicht achter de stoelen kwamen. Een knor van een keiler, dat is een mannetjeszwijn, gaf aan dat ze ons zagen zitten. We werden tot een bepaalde hoogte geaccepteerd. Maar al snel gingen zij verder met wroeten, al voelde wij wel hun gehijg in onze nekken. Gelukkig waren de mannen niet bang. Totdat......ja, even rook ik hem, het was een hert. Al dichter kwam hij bij ons. Plotseling.........................een harde burl, gesnuif, schuiven met z'n voorloper, dat is zijn voorhoef, over de droge bosgrond. Daarna liep hij terug, om even verderop over te steken. Daar was de strijd aan de gang. Geweien kletterden in elkaar. Korte stote van een burlend hert. De strijd om de vrouwtjes, de hindes. Wie gaat het winnen? We zien het niet, maar horen het duidelijk. Een ouder hert ging de strijd aan met een jonger hert. Aan de burl van de oude lijkt het me duidelijk wie er gewonnen heeft.....Tenminste, voor nu.
Want een opkomendjongerhert is een geduchte concurent.

Om 22.00 uur geef ik aan dat we de avond besluiten. De even daarvoor zo stille mannen kwamen los. Gesprekken over vanalles kwamen langs. Toch had ik iemand voor lopen, die was ook erg geintresserd in vogels. Zeker, ook zeer de moeite waard. Als we maar waarderen wat we allemaal in ons kikkerlandje kunnen bewonderen. De één houd van gebouwen, of geschiedenis, de ander van feestjes, of hard werken, en anderen weer van dieren of planten. En dat is allemaal binnen onze landgrenzen te vinden.

Wil jij, wilt u nog dit jaar een keer mee? Meld je dan aan. Het is maar een korte periode te beleven. Dan is het weer een jaar wachten. Op deze website staat waar je je kunt aanmelden, onder aanmeldingen. Van harte aanbevolen. Groet van uw gids, Gerrie van den Brink

Is het waar?

Waar we op gehoopt hebben is toch veelal uitgebleven. Een goede bronst.

Het komt wel eens vaker voor, een minder goede bronst. Dat wil zeggen, het burlen van de herten, want het beslaan van de hinde gaat gewoon door. Dit jaar hebben we te kampen met veel regen tijdens de bronst. Daar hebben herten het niet zo op, al dat gedrup op hun vacht, brrr. Je hoorde de herten wel, alleen viel het geluid weg door de regen en wind door het Veluwese woud. Wel hoorde je de bomen juichen, hoera, we krijgen te drinken. De toppen zwiepen door de wind in de donkere nacht. Beukenootjes kletteren op de grond.

Maar dan......plotseling een enorm gekraak. Takken buigen naar benee. Met een enorme klap valt een grote tak boven uit de boom. Het gevaarte komt met donderend geweld op de grond. Mensen maken een geluid van schrik. Enkele willen zelfs ergen schuilen. Maar dat kan helaas nergens.

Daarop volgend barst de hemel open, een enorme stortbui komt op ons neer. Regenjassen en paraplu's komen tevoorschijn. Door de stortbui is de angst van de geweldige klap van de tak verdwenen. Wonderlijk hoe het mensenbrein werkt.

Het enkele hert dat we horen is een jong hert. Die durven, nu de oudere herten meer zwijgen, wel een kreet te slagen.

Dan wordt het stil. De wind zakt wat af, de regen is gestopt. Maar ook de herten zwijgen in alle toonaarden. Helaas, het wordt vanavond niets meer. Ik vertel het zachtjes aan de groep. Wel 45 mensen, dus overal even het berichtje, "we lopen langzaam terug". Het is niet anders. Ook dit gebeurd als je een bronsttocht maakt, een stille avond.

Gelukkig kun je de mensen laten genieten van het donkere bos, de stilte van mensen, de wind door de bomen en ja, ook de regen. Je ervaart het anders als dat je thuis was blijven zitten. Droog, ja, maar die spannig van het bos had je niet meebeleefd. Toch nog een beetje mooi dus. Mensen zijn meestal heel verrast van zo'n tocht. Gelukkig maar.

Matten met elkaar.

Wat het woord matten betekend weten de meeste van ons wel. Ook edelherten matten met elkaar. Dat doen ze in de bronst door met hun geweien in elkaar te slaan. Soms heb je het geluk dat je dat kunt zien, maar meestal niet. Ook horen is niet van zelf sprekend. Zaterdagavond, 21 september j.l. Het is 2019, eerste dag van de kalenderherfst. We zijn een heel stuk het bos ingelopen. In de verte klinkt de burl van de eerste edelherten. Omdat we met drie groepen zijn, is het gebruikelijk dat je elkaar de ruimte geeft. Maar na verloop van tijd wil ik mijn groep toch ook de herten van dichtbij laten horen. Ik roep, fluisterend, van dichtbij, de groep bij elkaar en zwijgend gaan we richting het geluid. Even stoppen we om goed te luisteren of we vergenoeg terug gegaan zijn. Van de tweede groep is niets te bekennen. Het geluid is nog wat verder terug. Opnieuw zetten we onze benen in beweging. Ditmaal zie ik dat ook de tweede groep al is vertrokken. Jammer voor die mensen, maar fijn voor mijn groep. Opnieuw gaan we in de eerste versnelling, met onze benenwagen, vooruit. Ditmaal loop ik verder door naar voren. Totdat.............. Een enorm zwaar geluid komt van links uit het bos. Het is een oud hert, maar nog niet te oud om volop mee te kunnen doen. Met een lange uithaal komt het geluid van de burl uit de enorme keelzak die zich rondom zijn nek heeft ontwikkeld. Er volgt een lange trilling in zijn stem. Mijn mensen staan echt ademloos te luisteren. Dan, plotseling, Een enorme burl van rechts, gevolgd door enorm kraken van geweien. Ze zijn aan het matten. Het ene hert na het andere begint, zo uit het niets, enorm te burlen, en meerdere herten slaan met de geweien tegen elkaar. Wat een spectakel. Hier kwamen de mensen voor. Uit Delft, Rotterdan, Den Helder, België, en waar nog meer vandaan. Velen alleen deze dag, om het eens in hun leven te kunnen horen, de oerburl over de Veluwe. Wat een avond en wat een verwondering. Zo'n avond maak je niet snel mee. Zo dichtbij, op nog geen honderd meter van ons af. Alle mensen die met mij mee waren, waren zo stil. En dan is dit echt de beloning voor allen. Geweldig toch.

Nu wordt het ook voor ons steeds moeilijker om nog mensen te laten meegenieten van de bronst, dit alles omdat er steeds meer wordt afgesloten, verboden, en wij niet meer met mensen het bos inkunnen. Vaak veroorzaakt door mensen die het wild willens en wetens voeren, wiet geven aan het wild en de orde verstoren. Daarvan zijn vele echte genieters de dupe zijn.

Helaas. Mogelijk is dit het laatste jaar van de bronstexcursies. We wachten het af.

Er zit een luchtje aan.

Als een hinde bronstig wordt, ruikt hij dat door zijn lippen op te trekken. Dat noemen we flemen. Het is tijd voor het hert dat hij voor nageslacht gaat zorgen. Maar hoe dat gaat........dat vertel ik de volgende keer.

Dus ook wij gebruiken onze neus goed om elk luchtje waar te nemen. Lekker of niet. Gewoon doen.

                                                                                    Hertenbronst                Was er eerst de aanloop naar de bronsttijd, nu is het voorzichtig begonnen. Voorzichtig zeg ik, want op veel plaatsen op de Veluwe komt het bericht van weinig actieviteit onderling bij de herten. De hindes zijn nog niet bronstig, dus heeft het hert meer werk dan zijn plek in het bos veilig te stellen, om daar zijn harem in de greep te houden.

Gisterenavond was ik met mensen in het Kroondomein. Er waren herten te horen, eerst ver weg, later dichtbij. Zo'n 500 meter van ons af. Maar er waren ook lange stille pauzes.

Er stond een hert dicht bij ons, eerst burlend, later stil. Omdat herten zo stil lopen, hebben wij niet gehoord dat het dier zich inmiddels achter ons bevond. Op het moment dat wij op gingen staan, gaf hij vier korte stoten, kreten. We waren gezien.Even bleven we stil staan. Maar ook het hert bleef staan. En omdat het al 22.00 uur was, zijn we onze weg terug gegaan.

Het is erg donker in het grote woud. Toch wennen je ogen daar aan. En je gaat dingen ruiken. Zoals bijvoorbeeld wilde zwijnen. Nou, dat was niet alleen ruiken, er stoven er dertien voor ons langs. De mensen vonden het geweldig. Of de zwijnen dat ook vonden betwijfel ik. Maar toen wij weg waren en de rust weer terug gekeerd was, zijn ze zeker terug gegaan. Het was vroeg in de bronst om te gidsen, maar er was geen datum meer vrij. En we hebben het toch mooi kunnen horen. De mensen waren erg dankbaar voor deze mogelijkheid. Geweldig toch.

Afdrukken | E-mail | Bewerk | Hits: 63

Rumoer in het woud

Lang was het stil in het bos. Het Kroondomein is al gesloten en  de herten laten nog niet van zich horen. Wat is dat toch?

Als de R in de maand komt wordt het onrustig in het bos. Het is bijna bronst van de edelherten. Wat is bronst? Dat is de paartijd van het edelhert. Edelherten zijn de grootste, in het wild levende, dieren van ons land. En als het bronsttijd is, betekend het dat de vrouwelijke herten vruchtbaar worden. Dat noemen we bronstig.

In het Kroondomein, maar ook elders op de Veluwe is het burlende hert goed te horen. De hele Veluwe is in rep en roer. En niet alleen de herten, nee, ook vele mensen komen naar de Veluwe om te luisteren naar het bronstige hert. Veel mensen gaan alleen het bos in. Maar er zijn ook mensen die met een gids het bos in gaan. Eén van die gidsen ben ik. En daar ben ik erg dankbaar voor, want zo kan ik mijn liefde voor de natuur, en in dit geval de bronst, uitdragen en delen met anderen.

In een zaal op een camping op de Veluwe staat de koffie al klaar. Het geurt heerlijk door de nog lege ruimte. Ik ben er vroeg, nog even wat voorbereidingstijd. Om 18.45 uur verschijnen de eerste deelnemers aan de bronsttocht. Even voorstellen wie ik ben. Een gezellig gesprek ontstaat. En al spoedig volgen er meer deelnemers. Iedereen wordt een kopje koffie aangeboden. Er zijn enkele mensen die hun kinderen meenemen. Geen bezwaar, mits ze maar zelfstandig kunnen lopen, want een wandel of kinderwagen rijdt al gauw op de hakken van de voorganger. En dat is pijnlijk.

De mensen zijn licht ongeduldig. Ik kan het me voorstellen. Maar geduld is een schone zaak.

Als om 19.25 uur de mensen binnen zijn, pak ik mijn geweistang en begin te vertellen. Allereerst vraag ik aan de kinderen of ze weten wat ik in mijn handen heb. “Een hoorn”, hoor je dan uit een kindermond. Bijna goed. En dan begin ik te vertellen. En hoop zo dat de mensen en kinderen een indruk krijgen van wat er zich in het bos afspeelt. Als je iets van het geheel weet, is het nog meer genieten, is de ervaring van velen.

Het is stil in de zaal. En ik vertel………..

Edelherten zijn de grootst, in het wild levende, zoogdieren van ons land.

Als we naar een edelhert kijken, raak je diep onder de indruk. Van de vrouwelijke herten, de hinde, maar zeker ook van het mannelijke hert, de geweidrager. Herten verliezen in de nawinter hun gewei. Oude herten in februari, jongen in maart. Direct na het verlies van het gewei groeit er een nieuw gewei op de zelfde plaats aan.

Het gewei is gehuld in een fluwelen laag, wat wij de bast of basthuid noemen. Onder die huid lopen bloedvaten. Het gewei is nog erg kwetsbaar. De groei gaat best wel snel, want in juli is het klaar en begint de basthuid te jeuken. Het hert wil er van af. Hij zoekt een jonge boom en veegt met zijn stangen langs de jonge stam. (Als je door het bos loopt zie je vaak beschadigde jonge boomstammen)

De kleur van het hout bepaald deels ook de kleur van het gewei. (Lage veegplekken zijn van het ree, hogere veegplekken van een hert.) De flarden hangen het hert om de kop. Alles wat aan de boom hangt, eet het hert op. De rest droogt op en valt op de grond, waar het door het hert, of door andere dieren verorbert wordt. Niets gaat verloren.

Als het gewei van de bast is ontdaan, is het heel kwetsbaar. Je ziet de bloedvaten lopen. Het gewei moet eerst harden. Pas dan is het klaar. Maar de herten zijn er zuinig op hun pronkstukken. Als de herten nu onderling ruzie krijgen, doen ze hetzelfde als de hinden dat het hele jaar door doen, ze slaan met hun voorpoten, wat wij lopers noemen, elkaar om de oren. En ook dat kan hard aankomen. Maar de geweien worden gespaard. Wat moet je de vrouwen anders als pronkstuk aanbieden? Nou, daar hebben de herten nog iets in de aanbieding. Want in juni/juli begint er een keelzak te groeien. Dat is echt een verdikking rond de nek. Aan die keelzak groeien haren. Hoe mooiere keelzak, hoe mooier het hert. En dat is nog niet alles. Want wees eerlijk, vrouwen vinden een geurtje bij de man toch ook lekker? Nou, de vrouwelijke herten, de hinden dus, zijn daarin niet anders hoor. Mensen kijken naar het uiterlijk en ruiken de geur, de hinden doen dat ook.

Maar hoe doet dat hert dat dan? Goeie vraag.

Het hert gaat met zijn poten stevig op de grond staan en piest zo tegen zijn buik en zijn keelzak aan. Dan gaat hij op de grond liggen en verspreid de geur in het gras. Met zijn keelzak wrijft hij langs de bomen. Niet alleen de vrouwen, maar ook de andere mannen weten nu dat dit zijn gebied is.

De vrouwen, die het hele jaar door in roedels leven, snuiven de geur van de mannen in hun neuzen. Eenmaal bij het hert kijkt ze of hij haar aanstaat. Dan haalt ze haar neus op. Deze is niets voor mij en mijn harem. Ze wandelt verder, met in haar kielzog de andere vrouwen met hun kalveren van dit jaar. Ja, daar staat een man. Prachtig volle keelzak, een pronkstuk op zijn kop en…….snuif snuif.

O, wat ruikt hij lekker. De man ziet direct dat de vrouw interesse in hem heeft. Hij maakt zich nog mooier door met zijn gewei door het gras te slaan. Zo, dat maakt indruk op de vrouwen. Een beetje onrustig staan de dames te draaien. Ze moeten er weer even aan wennen, een man in hun leven.

Gemakkelijk maken ze het de mannen niet. Want als ze eenmaal een roedel gevormd hebben, moet de man zijn vrouwen nog wel bij elkaar weten te houden. Luid burlt (dat is een gorgelend geluid uit de keelzak) hij door het donkere woud. Eerst gaat het nog rustig en burlen de jonge herten er luidkeels op los. Helaas, het maakt weinig indruk op de vrouwen. Maar als je een paar dagen verder bent, beginnen de oudere mannen meer en meer van zich te laten horen. En als die eenmaal op gang zijn, nou, dan zwaait er wat.

Maar dat vertel ik in het volgende verhaal. 

Hindes ons in visier. 

Tijdens een inventarisatie van bomen voor de houtoogst op de Hoge Veluwe, stonden we oog in oog met een roedel kaalwild. (Kaalwild zijn de vrouwelijke herten.) Heel mooi was te zien wie de leidhinde was. (Leidhinde is de baas van de vrouwen.) Zij bepaald uiteindelijk wat er gebeurd. Wat je ook heel mooi kon zien, was een hinde met een kalf van vorig jaaren een smaldier. (Dat is een vrouwelijk, nog onvolwassen hert van het jaar ervoor.) 

Op de foto steekt een andere moeder met kalf over. De herten zijn in de nabijheid van mensen wat schuw, maar toch wagen ze zich in de nabijheid van b.v. een parkeerplaats. Op de foto hieronder is het roedel dichtbij de mensheid, doch zeer allert. 

Het is schitterend om het edelhert in al haar schoonheid zo te kunnen bewonderen. 

Het grootst in Nederland in het wild levende zoogdier.

Edelherten zijn in Nederland de grootst levende zoogdieren. Wat een zoogdier is? Dat is een levendbarend dier. Het edelhert is in de zomer roodbruin van kleur en in de winter grijsbruin. Vaak worden ze ook wel roodwild genoemd. Die naam dankt hij aan de kleur van zijn vacht. Edelherten zijn in de zomermaanden roodbruin en in de wintermaanden grijsbruin van kleur. Edelherten hebben ook een geweldig mooi gewei, althans, de mannelijke dieren. Elk jaar werp het hert zijn gewei af. En direct na het afwerpen groeit er weer een nieuw gewei. Het gewei is omgeven door een basthuid, dat is een fluwelen huid. Die huid is een bescherming van het gewei. Onder de huid lopen bloedvaten. Pas als het gewei af is, begint de basthuis te kriebelen en wil het hert het eraf vegen. De flarden hangen dan om de kop van het hert. Maar als dat er eenmaal vanaf is, komt er een geducht wapen onder vandaan. Edelherten kunnen een schofthoogte tot wel 1.40 meter en een gewicht tot wel 255 kilo bereiken. Vrouwelijke dieren zijn een stuk kleiner en lichter en hebben geen gewei. Als de R in de maand komt, worden de vrouwelijke dieren bronstig. De mannen strijden om de vrouwtjes. O ja? Enerzijds wel, maar anderzijds heeft het vrouwtje ook haar voorkeur voor een bepaalde man. Het is niet anders als bij andere dieren. Als een hinde bronstig is, komt er het mannelijk hert, die haar beslaat (dekt) Als er even geen kandidaat is, blijft de hinde onbeslagen. Aangezien een hinde maar één dag bronstig is, moet ze wachten tot het volgende moment, wat zo'n drie weken duurt. Dan is zij weer maar één dag bronstig. Dit herhaalt zich een aantal keren. Zo gebeurt het wel eens dat een hinde b.v. pas in januari beslagen wordt. Maar hoe kan het dan dat alle kalfjes in een zelfde periode geboren worden. Draagt de ene hinde haar kalf langer dan het ander? Nee. Het vruchtje draagt ze wel langer. Daar heeft de natuur iets heel moois op gevonden. Als alle hinden eenmaal beslagen zijn, is er eigenlijk nog maar een laag aanbod van voedsel. Het is immers winter geworden. Het vruchtje blijft ingepakt wachten op het juiste moment. Als er eenmaal weer meer voedselaanbod komt (denk aan het voorjaar) zal het vruchtje beginnen te groeien. Ongeacht de tijd waarin ze bevrucht is geraakt. En uiteindelijk zullen alle kalfjes tegelijk af zijn, ik bedoel volgroeid. Wat een wonder is dat. En als we na de geboorte van de kalfjes een mooie zomer hebben, begint in september alles weer van voor af aan.

Wil je meer weten over het edelhert? Kijk dan op de site van Vereniging Het Edelhert. Er zijn natuurlijk ook andere sites met informatie te vinden.  

Herten op de Veluwe. 

Wat is het bijzonder als je oog in oog komt te staan met deze prachtige dieren. Het is niet altijd gemakkelijk om een foto van hen te maken. Want bij elke beweging zie je de antennes van deze dieren in alle hevigheid ronddraaien. Bij elke ontmoeting met het edelhert ben ik altijd weer blij verrast. Diepe bewondering voor ons grootst in het wild levend zoogdier. Tijdens één van mijn gidstochten, het was vroeg in de ochtend, was er één en al bewondering vanuit de groep. Veel van hen hadden nog nooit oog in oog gestaan met een edelhert. Als de herten in het bos verdwenen zijn, komen de vragen. En niet zelden krijg ik de vraag of herten zomaar mensen aanvallen met hun grote horens. Ja, zo noemen veel mensen het gewei van het edelhert. Maar lieve mensen. Herten vallen geen mensen aan. Als ze je zien, weten ze niet hoe snel ze weg moeten komen. Wel zie je bij deze dieren enorme stress ontstaan wanneer blijkt dat ze niet weg kunnen komen. B.v. mensen met een hond in een binnengebied of bij een raster. Honden die niet aangelijnd zijn. Ik zag eens een grote hond achter een hinde aan rennen, gevolgd door een totaal ontredderd baasje. Hoe het is afgelopen weet ik niet, niet meer gezien, maar wat ik wel weet is dat de hinde haar hart wel helemaal op hol moet zijn geweest. Daarom zeg ik heb respect voor deze, maar ook voor andere dieren. En natuurlijk voor alles wat groeit en bloeit.